Σχετικά με εμάς
Βιογραφικό σημείωμα
Ονομάζομαι Μαργαρίτα Κύρκου. Έχω πτυχίο Ψυχολογίας από το Τμήμα Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης από το 2001, άδεια ασκήσεως επαγγέλματος Ψυχολόγου και είμαι τακτικό μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων (https://seps.gr/member/kyrkoy-margarita/). Επίσης κατέχω μεταπτυχιακό τίτλο (MSc) Οργανωσιακού Ψυχολόγου από το Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Η ψυχοθεραπευτική μου ειδίκευση είναι στο Συνθετικό Μοντέλο Συστημικής-Οικογενειακής Θεραπείας από το Εργαστήριο Διερεύνησης Ανθρώπινων Σχέσεων. Επίσης, είμαι πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια Εργαστηρίων Αποτελεσματικού Γονέα από την Gordon Hellas (https://gordonhellas.gr/partners/synergates-gia-ergastiria-apotelesmatikou-gonea/).
Έχω εργαστεί για αρκετά χρόνια με την ιδιότητα του Οργανωσιακού Ψυχολόγου σε μεγάλους οργανισμούς, υποστηρίζοντας σε θέματα εκπαίδευσης, στελέχωσης ή υποστήριξης του ανθρώπινου δυναμικού, ενώ εξακολουθώ να συνεργάζομαι (ως εξωτερικός συνεργάτης), με συμβουλευτική εταιρία – γνωστή πάροχο Employee Assistance Programmes, που ασχολείται με την πρόληψη και διαχείριση του ψυχοκοινωνικού κινδύνου, προσφέροντας σε άλλους Οργανισμούς υπηρεσίες συμβουλευτικής, εκπαίδευσης και υποστήριξης σε ζητήματα ψυχικής υγείας, όπως λχ. μελέτες εκτίμησης ψυχοκοινωνικών κινδύνων, παρεμβάσεις σε συνθήκες κρίσης ή έκτακτων περιστατικών που αγγίζουν την ψυχική υγεία κοκ.
Σε κλινικό πλαίσιο έχω πραγματοποιήσει πρακτική άσκηση στο Κοινοτικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Κεντρικού Τομέα της Θεσσαλονίκης και στο Ψυχιατρικό Τμήμα του Σισμανογλείου Νοσοκομείου της Αθήνας. Παράλληλα, έχω εργαστεί στο κέντρο ΔΙΚΕΨΥ, ως Ψυχολόγος – Συστημική-Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, παρέχοντας υπηρεσίες ατομικής ψυχοθεραπείας και συμβουλευτικής γονέων. Πλέον εργάζομαι και ιδιωτικά στο δικό μου χώρο, στο πλαίσιο ατομικής ψυχοθεραπείας, συμβουλευτικής γονέων και οικογένειας και θεραπείας ζεύγους (δια ζώσης και διαδικτυακά). Παράλληλα, σε συνεργασία με αξιόλογους συναδέλφους-συνθεραπευτές, συντονίζουμε ομάδες ψυχοθεραπείας και συμβουλευτικής.
Η Ψυχοθεραπευτική μου προσέγγιση
Η Συστημική Θεραπεία είναι η εφαρμογή της Συστημικής θεωρίας στον χώρο της ψυχικής υγείας. Εμφανίστηκε την δεκαετία του ’40 και έστρεψε την ψυχολογική ματιά από το άτομο στο «όλον» και από τις προσωπικές ιδιότητες στις σχέσεις. Ήταν μια διευρυμένη θεώρηση του ανθρώπου που εμπλούτισε την ατομική, ομαδική και οικογενειακή συμβουλευτική και την ψυχοθεραπεία. Η Συστημική Θεωρία είναι ένα σύγχρονο επιστημονικό μοντέλο θεώρησης και κατανόησης της πραγματικότητας.
Αυτή η προσέγγιση της πραγματικότητας βασίζεται στη λεγόμενη Γενική Θεωρία των Συστημάτων όπως την διατύπωσε το 1968 ο βιολόγος Ludwig von Bertalanffy. Η γενική θεωρία των συστημάτων διαμορφώθηκε από την επιρροή της κυβερνητικής και της πληροφορικής στη μελέτη των ζωντανών συστημάτων σε συνδυασμό με παρατηρήσεις από το χώρο της φυσικής και της βιολογίας. Ο Bertanlaffy επισήμανε και διατύπωσε γενικές αρχές και όρους (όπως ολότητα, διαφοροποίηση, ιεραρχική ταξινόμηση, σκοπός, όρια κ.α.) που μπορούν να εφαρμοστούν σε όλο σχεδόν το φάσμα των επιστημών για την μελέτη και κατανόηση όλων των συστημάτων.
Ως σύστημα ορίζεται σύνολο στοιχείων σε αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση. Κάθε αλλαγή σε κάποιο στοιχείο του συστήματος επιφέρει αλλαγές σε ολόκληρο το σύστημα (Bateson,1972). Μια οικογένεια, μια θεραπευτική ή εργασιακή ομάδα, μια σχολική τάξη, μια επιχείρηση είναι ένα ανθρώπινο σύστημα.
Σήμερα δεν μιλάμε τόσο για την Γενική Θεωρία των Συστημάτων αλλά για την Συστημική Προσέγγιση, ως μία οπτική κάτω από την οποία μπορούμε να θεωρήσουμε την πραγματικότητα ως σύνολο και ως μια μέθοδο για να προσεγγίσουμε τα πολύπλοκα φαινόμενα. Η συστημική προσέγγιση προσπαθεί να αναλύσει και να κατανοήσει την εσωτερική οργάνωση και λειτουργία των συστημάτων, καθώς και την αλληλεπίδραση τους με το εξωτερικό περιβάλλον του. Με αυτή την θεώρηση κάθε φαινόμενο μελετάται ως όλον και με τη λογική της κυκλικής σχέσης και όχι της γραμμικής αιτιότητας. Μελετάμε τη σχέσεις των μερών με το όλον αλλά και τις σχέσεις του κάθε συστήματος με τα υπερ-συστήματα και το περιβάλλον του.
Σύμφωνα με την Συστημική προσέγγιση στην Συμβουλευτική και την Ψυχοθεραπεία γεννιόμαστε και εξελισσόμαστε μέσα σε συστήματα, δηλαδή, ομάδες ισχυρής επιρροής, με κυρίαρχη την οικογένεια. Σε κάθε σύστημα κάθε μέλος συνδέεται με όλα τα άλλα μέλη με ένα πλέγμα σχέσεων που υπερβαίνει τα μέλη και καθορίζει την πορεία και την εξέλιξη όλων. Τα μέλη μιας οικογένειας αλληλοεπηρεάζονται και αλληλο-προσδιορίζονται έτσι ώστε να γίνεται ανέφικτη η εξέταση και η κατανόηση της συμπεριφοράς του ενός ανεξάρτητα από την συμπεριφορά του άλλου.
Η οικογένεια όπως και κάθε ζωντανό σύστημα, δεν είναι μια απλή σύναξη ατόμων, αλλά μια ενότητα, «ένα σύνολο» με τη δική του δομή, δικούς του κανόνες και στόχους. Αυτή η θεωρητική προσέγγιση καθώς και η παρατήρηση της συναλλαγής ανάμεσα στα μέλη, αρχικά, οικογενειών σχιζοφρενών, οδήγησε στην ριζοσπαστική για την εποχή της θέση, πως η ψυχική ασθένεια δεν είναι ατομική υπόθεση αλλά οικογενειακή. Κατά συνέπεια και όλα τα άλλα συμπτώματα, δυσκολίες αλλά και αλλαγές που μπορεί να παρουσιάσει ένα άτομο στην προσωπική του πορεία και εξέλιξη είναι σε άμεση αλληλεξάρτηση και αλληλεπίδραση με τα σημαντικά συστήματα στα οποία ανήκει.
Άρα στο επίπεδο της θεραπευτική σχέσης είναι πολύ σημαντικό ο θεραπευτής να κατανοήσει το αίτημα για βοήθεια του ατόμου ή της οικογένειας, σε σχέση με τους ρόλους και τη θέση του καθενός στο συγκεκριμένο σύστημα και στην συγκεκριμένη φάση της εξέλιξης τους.
Με την εφαρμογή της συστημικής προσέγγισης στην Συμβουλευτική και την Ψυχοθεραπεία διευρύνεται πολύ το πλαίσιο αναφοράς του ατόμου αλλά και το πεδίο δράσης του θεραπευτή. Το άτομο βγαίνει από την άδικη θέση του προβληματικού που από δική του και μόνο αδυναμία δεν μπορεί να προχωρήσει στην ζωή του. Η προσωπική πορεία συσχετίζεται με τις εξελικτικές φάσεις των αντίστοιχων συστημάτων που ζει και αναπτύσσεται, χωρίς ταυτόχρονα να θεωρείται ανεύθυνο και απλό υποχείριο της δυναμικής των ομάδων που ανήκει.
Πως διαφέρει η Συστημική προσέγγιση από τις άλλες σχολές ψυχοθεραπείας;
Με την εφαρμογή της συστημικής προσέγγισης στη συμβουλευτική και την ψυχοθεραπεία, ο ρόλος της ψυχοθεραπείας διευρύνεται και μαζί το πλαίσιο δράσης του θεραπευτή. Από τη μια, οι κρίσεις στη ζωή των ατόμων απενοχοποιούνται αφού αντιμετωπίζονται ως ευκαιρίες για ανανέωση και θετική αλλαγή. Από την άλλη, ο άνθρωπος που ζητάει βοήθεια βγαίνει από το ρόλο του «προβληματικού», αφού η προσωπική του πορεία συνδέεται με τις εξελικτικές φάσεις των συστημάτων (οικογένεια καταγωγής, εργασία, εκπαίδευση) που ζει κι ανήκει, ενώ ταυτόχρονα δίνεται έμφαση στην προσωπική ευθύνη του ανθρώπου για την ομαλή ψυχο-πνευματική του εξέλιξη και αυτοπραγμάτωση.
Στον πυρήνα της συστημικής θεωρίας βρίσκεται ο άνθρωπος που αποτελεί ένα σύστημα και όχι μια μεμονωμένη οντότητα. Ως σύστημα ορίζεται ένα σύνολο από μέλη που αλληλεπιδρούν και επικοινωνούν μεταξύ τους, αναπτύσσονται και υπάρχουν, όπως μια οικογένεια, μια παρέα, μια εργασιακή ομάδα ή μια σχολική τάξη. Πρωταρχικό σύστημα της ζωής του ανθρώπου είναι η οικογένεια. Στο σπίτι σχηματίζονται και εγκαθιδρύονται μοτίβα και σχέσεις που συνοδεύουν το άτομο σε όλη του τη ζωή. Κάθε σύμπτωμα που εκδηλώνει ένα μέλος του συνόλου είναι ταυτόχρονα σύμπτωμα του συστήματος και δεν πρόκειται για προσωπική του ευθύνη.
Η απενοχοποίηση του ατόμου από τις συνέπειες του συμπτώματος είναι βασικός στόχος της θεραπείας. Η συστημική θεραπεία χρησιμοποιεί τους όρους του μοτίβου και της κυκλικότητας και δεν αναζητά γραμμικές σχέσεις. Βασικό νόημα έχει το «πώς» συμβαίνει κάτι και όχι το «γιατί», καθώς δεν στοχεύει στην αναζήτηση αίτιου-αιτιατού.
Στα θεμέλια της θεραπευτικής σχέσης βρίσκεται η ενσυναίσθηση, η εμπιστοσύνη, η αποδοχή, αλλά και η ενεργητική ακρόαση, ώστε το άτομο να αισθανθεί ασφαλές να αφηγηθεί για τον εαυτό και τους γύρω του. Η συστημική ψυχοθεραπεία λειτουργεί στον χρόνο. Δεν αποτελεί προσέγγιση που απαιτεί καθορισμένο αριθμό συναντήσεων και κάθε σχέση είναι μοναδική. Ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος επικοινωνούν και αποφασίζουν μαζί με γνώμονα πάντα τις ανάγκες του δεύτερου. Η εν λόγω προσέγγιση εφαρμόζει σε ατομικό αλλά και σε ομαδικό επίπεδο. Ακόμη, μπορεί να εφαρμοστεί σε παιδιά και εφήβους, αλλά και σε ζευγάρια τόσο με θεραπευτική όσο και με συμβουλευτική χροιά. Αναφορικά με τα παιδιά και τους εφήβους, κύριο ρόλο στην πορεία της θεραπείας έχει η συνεργασία των γονέων. Πιο συγκεκριμένα, έχει αποδειχθεί η χρησιμότητα της συμβουλευτικής γονέων, παράλληλα με την θεραπεία του παιδιού, ώστε να δημιουργείται μια ολιστική προσέγγιση.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η συστημική θεραπεία δρα θετικά σε ζητήματα όπως οι κρίσεις πανικού, η διαχείριση άγχους/πένθους/διαζυγίου, οι δυσκολίες σε διαπροσωπικές σχέσεις, τα ψυχοσωματικά ή συμπεριφορικά προβλήματα, αλλά και οι ψυχώσεις. Επιλέγοντας έναν συστημικό θεραπευτή, το άτομο επιλέγει να δει σε βάθος πώς το παρελθόν επηρεάζει το παρόν του και να δημιουργήσει το μέλλον που επιθυμεί. Οι δυσλειτουργίες του συστήματος έρχονται στο φως και διευρύνεται η κατανόηση των μοτίβων, ενισχύεται η εμψύχωση του ατόμου και ενδυναμώνονται οι ικανότητες επίλυσης δυσφορικών καταστάσεων.
Ο χώρος μου
Ομήρου 2 Κηφισιά
Τι σημαίνει συνθετικό μοντέλο;
Το Συνθετικό Μοντέλο Συστημικής Θεραπείας συνιστά έμπνευση και δημιουργία της ψυχοθεραπεύτριας Χ. Κατάκη (ιδρύτριας του Εργαστηρίου Διερεύνησης Ανθρώπινων Σχέσεων και μίας εκ των πρωτοπόρων στην Οικογενειακή Θεραπεία στην Ελλάδα). Το Συνθετικό Συστημικό Μοντέλο Θεραπείας αποτελεί ένα αυτόνομο θεωρητικό μοντέλο θεραπείας, το οποίο βασίζεται σε δύο πυλώνες: τη συστημική επιστημολογία και μία ευρύτερη συνθετική αντίληψη για τη ζωή και τη γνώση.
Είναι ένα ανοιχτό σύστημα που εξελίσσεται διαρκώς, αξιοποιώντας τις κατακτήσεις και τις τεχνικές όλων των κλάδων ψυχοθεραπείας και της συστημικής σκέψης σε μια κατεύθυνση ενοποιητική, δίνοντας στον ψυχοθεραπευτή τα εργαλεία για μια ολιστική παρέμβαση προς όφελος των ατόμων, των οικογενειών και των ομάδων που ζητούν στήριξη. Θεωρούμε πως την παρέμβασή μας οφείλει να την υπαγορεύει η εκάστοτε κατάσταση και δυναμική σχέσεων και έτσι εστιάζουμε τον θεραπευτικό σχεδιασμό στις ιδιαίτερες ανάγκες, συνθήκες ζωής, χαρακτηριστικά, δυνατότητες και σχέσεις κάθε ατόμου ή οικογένειας, χωρίς να περιχαρακωνόμαστε σε έτοιμες συνταγές και προκαθορισμένες λύσεις. Αντίθετα, είμαστε ανοιχτοί στη υποδοχή καινούργιων τάσεων και εξελίξεων διασφαλίζοντας τη δυνατότητα αφομοίωσής τους.